Nguyên lý và hệ quả của giáo dục

Nguyên lý căn bản củagiáo dục là nhằm khai thác mọi phương tiện và thể thức dựa trên nền tảng nhânbản và khoa học để đáp ứng nhu cầu phát triển trí năng của con người ở mọi lứatuổi . Ngày nay sự phát triển giáo dục càng rõ rệt hơn ngoài phạm vi học đườngvà quốc gia. Với sự phát triển nhanh chóng và không ngừng của nhân loại nhờnhững phát minh khoa học đã giúp cho việc truyền đạt kiến thức trở nên phongphú và cự kỳ hữu hiệu . Với phương tiện và kỹ thuật truyền thông ngày nayviệc phát triển giáo dục không còn bị giới hạn trong học đường và gia đình.Do đó cái học ở trường đời vẫn ảnh hưởng sâu rộng đối với quànchúng  ở mọi lứa tuổi. Nội dung của các nguồn giáo dục của trường đờicó thể gây tác dụng phản giáo dục. Nội dung của nguồn giáo dục trong họcđường tại những quốc gia chậm tiến và độc đoán có mục đich áp đặt những giáođiều tiêu cực và độc hại cho con em và xã hội.

Nếu một xã hội cónhiều thối nát, bất công, giáo điều thì học đường củng là sản phẩm của xã hộiđó.

Thuyết Khổng Mạnh nhằmđem lại trật tự xã hội nhưng rất tiêu cực về việc phát triển tiềm năng của conngười.

Hai quốc gia chịu ảnhhưởng Khổng Mạnh nhiều nhất lại là 2 quốc gia dễ thích ứng với chế độ đọc tàihiện nay vì khái niệm tự do dân chủ, nhân quyền và công lý không được đề cậpđến. Một xã hội lấy thuyết Khổng Mạnh làm kim chỉ nam cho việc giáo dục giađình và học đường là điều kiện cần nhưng chưa phải là điều kiện đủ để đưa xãhội thoát khỏi các điều  tệ hại trên.

Một yếu tố quan trọngtrong việc giáo dục học đường cũng như gia đình là cấn phát triển yếu tố và khảnăng suy lý (rationality). Một dân tộc sống và hành động đầy cảm tính (emotion)thì khả năng suy lý càng kém vì suy lý là căn bản trong việc giải quyết từ vấnđề xã hội, chính trị, cho đến mọi vấn đề liên quan đến cuộc sống hằng ngày.

Các dân tộc mang nặngcảm tính thường giải quyết vấn đề bằng bạo lực vì thiếu khả năng suy lý để tìmgiải pháp ôn hòa và sáng suốt.

Một dân tộc sồng vềcảm tính rất đễ tin vào những giáo điều thiếu đạo đức và phi nhân.

Nhiệm vụ của người làmgiáo dục không phải chỉ biết bảo tồn văn hóa một cách mù quáng nhưng không biếttương lai sẽ đi về đâu. Hiện tượng này rấtthông thường tại các quốc gia chậm tiến và lạc hậu . Những quốc gia tiến bộ vàphát triển đều biết khai thác tối đa kiến thức khoa học nhằn nâng cao điều kiệnsống của nhân loại. Họ không tỏ ra kiêu căng và tự hào về quá khứ. Hầu hết cácdân tộc di dân từ các quốc gia chậm tiến sống trong các nước tân tiến nhiếu nămvẩn còn biểu lộ tinh thần tôn thờ quá khứ. Thực ra các dân tộc này cũng khôngcó gì để tự hào về nhửng kỳ công hiện tại cũng như tương lai của họ.

Giáo dục không chỉ đơnthuần tạo cơ hội cho con em có đủ điều kiện vật chất đến trường để học đọc họcviết.

Giáo dục cũng khôngchỉ biết dạy ca tụng và suy tôn cá nhân. Trẻ con sinh ra đã có sẵn một cơ thể,lý trí và tiềm năng học hỏi không giới hạn.

Mục tiêu của giáo dục chínhyếu là phải giúp khai thác bằng những phương tiện hửu hiệu để các tiềm năng đóđược phát triển đến mức tối đa.

Đình cao trí tuệ củamột dân tộc không thể được đề cao vì những hành động gian lận, mưu mô và lườnggạt. Giới thanh thiếu niên ngày nay bị ảnh hưởng của tư tưởng đó và xem thưởngnhững giá trị đạo đức như tính cương trực, tôn trọng công lý, lòng nhân từ.

Mục tiêu giáo dục dựatrên triết thuyết nhân bản phải được khai thác và áp dụng ở mọi cấp lớp tại họcđường cũng như ngoài xã hội. Thuyết này đã không được thề hiện và thực hiện đúng mức,nghiêm chình và sâu rộng nên đất nước mới khốn đốn dến ngày nay. Thực ra thìchúng ta đã bất lực vì bị lâm vào cái vòng lẩn quẩn (vicious circle): Chậmtiến vì nghèo đói, nghèo đói vì ít học, và ít học đưa đến chậm tiến.Như vậy chúng ta phải làm sao cắt đứt để thoát ra khỏi cái vòng lẩn quẩn trênthì mới mong thay đổi được tệ trạng hiện nay.

Đầu mối của cái vònglẩn quẩn đó là cấp lãnh đạo quốc gia và  những người có trách nhiêmđã được đào tạo theo chính sách đã được đặt ra để áp đặt lên chương trình giáodục. Thường các chính sách đó nhằm tẩy nảo và nhồi sọ theo đường hướng phinhân đã được cấp lảnh đạo áp đặt. Nếu cấp lãnh đạo có đủ kiến thức và ýthức đề nhận định những điều kiện căn bản dựa trên khoa học, nhân đạo và vôtư  thì hệ quả giáo dục sẽ tốt hơn. Nếu cấp lãnh đạo có kiến thức hạnhẹp, chủ quan và thiếu khả năng nhận định những hệ quả tai hại của giáo dục màchỉ áp đặt những giáo điều sơ đẳng thiếu tính nhân bản và khoa học thì hệ quảkhông những làm chậm tiến mà còn tai hại cho nhiều thế hệ.

Một thí dụ điển hìnhlà trong thế kỷ 21 mà còn một số quốc gia bị cai trị bởi cấp lãnh đạocuồng tín, thất học đã và đưa đất nước vào chỗ bế tắc. Cấp lãnh đạophải nhận thức giá trị đích thực của con người là kiến thức tổng quát và chuyênmôn cần thiết là phục vụ cho nhân loại. Những phát minh khoa học được các nướccó trình độ dân trí và kiến thức cao đã đem lại nhiều phát minh vĩ đại để giúpích cho nhân loại thì cũng có những nước lạc hậu biến chế độc dược để giết hạicon người một cách vô trách nhiệm.

Dân tộc nào cũng cóngười thông minh nhưng trí thông minh chỉ phát triển trong những quốc gia cómôi trường giáo dục cao và tiến bộ.

Một nền giáo dục thiếunhân bản trong đó tiềm năng con người không được phát huy mà còn bị kềm chế sẽđưa đến sự nghèo nàn về tư tưởng, nghèo nàn về óc sáng tạo là những yếu tố tốicần cho sự phát triển của cá nhân và đương nhiên là phát triển quốc gia.

Một nền giáo dục đầythiên kiến, không công bằng chỉ nhằm nâng đỡ giai cấp cẩm quyền vốn đã sống vàđược giáo dục trong những gia đình do quyền thế, do tham nhũng và lạm quyền sẽgây ra lòng bất mãn và tinh thần tiêu cực trong dân chúng. Sự kiện này có tính cách hủy hoại và đảo lộnmọi giá trị xã hội, mọi tiềm năng và thiện chí của người dân. Giới trẻ sẽ mấtniềm tin vào tương lai và chính họ là nhân lực và tài nguyên quý giá củaquốc gia.

Hệ quả của giáo dụctùy thuộc vào tiềm năng nhân sự trong đó người giáo chức là thành phần liên hệvà có trách nhiệm trực tiếp trong việc hướng dẩn và đào tạo thế hệ tương lai.

Ngày xưa những nướcchịu ảnh hưởng học thuyết Khổng Mạnh đã đặt địa vị người giáo chức theo thứ vịquân, sư, phụ chỉ vì thời bấy giờ số người có kiến thức quá khan hiếm. Những gìquá khan hiếm thì được trọng dụng

là lẽ thường trong mọixã hội và mọi thời đại. Nhưng ngày nay vị thế của người thầy đã bị thay đổi vìsự bộc phát về kiến thức của con người và sự đại chúng hóa của giáo dục nhờ kỹthuật phát triển của khoa học truyền thông.

Ngày nay người làmgiáo dục phải học hỏi, tra cứu, thực tập và thấu triệt những nguyên lý và hệquả của giáo dục để đáp ứng dúng nhu cầu phát triển toàn diện của người thụgiáo mà một vài kiến thức chuyên môn và năng khiếu có thể vượt qua người thầy.

Trong vài quốc giatiến bộ như Mỹ và vài quốc gia Âu Á đặt trọng tâm vào việc phát triển khảnăng suy luận và sáng tạo ở mọi cấp lớp và mọi môn học từ cấp tiểu học đếnđại học. Và đương nhiên là người giáo chức phải thấu triệt các mục tiêu, phươngpháp áp dụng cách thực thi đối với  tất cả các môn học và ở mọi cấplớp. Do đó những phát minh khoa học kỹ thuật ngày nay phát triển rất nhanh vàrất hữu hiệu. Mức độ phát minh khoa hoc ngày nay có thể tiến nhanh gấp ngàn lầncủa thế kỷ trước đây.

Những tiến bộ này sẽthu hẹp hoàn cầu qua không gian và thời gian. Trong lúc đó, cũng có những quốcgia hiếu chiến, điên cuồng vì còn lạc hậu đã và đang dốc toàn lực để cướp đoạtquyền tự do và tài sản của dân tộc họ và của các nước lân bang. Những sự chiếmđoạt nầy còn được chính thức đưa vào chương trình giảng dạy của họ.

Hệ quả của chươngtrình giáo dục đó là một hiểm họa cho thế giới ngày nay.

 

TrầnCảnh Xuân

Cựu Chủ tịch HĐQT VAST

Ngày 8-8-2014