Tìm đến chùa xưa bặt tiếng chuông
Sư già còm cõi tựa chân hương
Nhìn lên tượng Phật người không khác
Lặng lẽ quay ra lạc mất đường.
(Lạc Đường, đoạn 39, Thuỷ Mộ Quan, trang 25)
Người đọc thơ có thể mệt vì phải tự mình giải thích những công án đó. Nhưng thơ không phải để dông dài, để thừa ý, nhất là Viên Linh tự giới hạn mỗi đề tài trong 28 chữ [thất ngôn tứ tuyệt]. Ý phải mở rộng, trong khi chữ đã giới hạn nên tính chất gợi ý được tác giả sử dụng tối đa. Về thăm chốn xưa, nhà hoang cỏ mọc, thềm vắng hiên rêu vách gió lùa. Tang thương, lỡ làng, bẽ bàng, phế hưng, sự lạc đường của khách trở về đều được nói đến.
Mai khách về thăm lại chốn xưa
Chớ buồn chi nhé, chỉ là mơ
Cỏ cây trước ngõ um tùm mọc
Thềm vắng hiên rêu vách gió lùa.
(Mai khách về, đoạn 27, TMQ, trang 21)
Ở cạnh chùa xưa dưới gốc cau
Có đêm vôi trắng bỗng thay màu
Sáng ra tôi gặp nhà sư nữ
Bỏ bộ hoàng y mặc yếm nâu.
(Dưới gốc cau, đoạn 6, TMQ, trang 14)
Một cổ miếu dưới bóng trăng, một con thuyền im bên bờ. Một xác ai nằm giữa ruộng khô. Tại sao? Nhân sinh hệ lụy? Biến đổi tang thương? Hồng nhan bạc mệnh. Bất lực của nhà cầm quyền? Sắt máu của kẻ say mê quyền lực. Người đọc tự tìm đáp số. Bài thơ được viết là xong, phần còn lại để cho người đọc. Thơ đi vào sự suy nghĩ, thơ mở tung trí óc bận bịu của mọi người, đánh bật dậy những tế bào óc xếp nếp sét rỉ vì chén cơm manh áo. Mệt? Thú vị tùy người, nhưng ít ra Viên Linh cũng có công đặt ra, tìm kiếm đề tài, sử dụng kỹ thuật để tạo ra một âm hưởng khi bài thơ đã được khép lại:
Cổ miếu âm thầm dưới bóng đa
Đêm trăng vàng lạnh nguyệt thu già
Bờ đê nước cả thuyền buông mái
Một xác ai nằm giữa ruộng khô.
(Nước Cả, đoạn 20, TMQ, trang 22)
Trinh nữ trầm oan nổi giữa giòng
Thân băng ngàn hải lý về sông
Xung quanh không một người than khóc
Chỉ cá trùng dương theo hộ tang.
(Trầm Oan, đoạn 29, trang 22)
Chị biệt trần ai chẳng nhập quan
Thả hồn phiêu bạt khắp muôn phương
Ngày sau nếu có người thăm mộ
Xin đặt vòng hoa xuống đại dương.
(Đại Dương, đoạn 71, trang 36)
Chiến trận nghe tàn đã bảy năm
Trai đi chiến trận vẫn mù tăm
Mẹ già lãng đãng ngoài sân lạnh
Không biết tìm ai để hỏi thăm.
(Chiến trận, đoạn 38, TMQ, trang 25)