Võ Trường Toản ở Miền Nam
Một trăm năm – con số đẹp,
Thầy tôi một thế kỷ tuổi đời,
Sức khoẻ còn, trí tuệ sáng ngời lóng lánh tinh anh.
Vẫn trả lời cho học trò rất nhanh thắc mắc,
Hay đi lục tìm tài liệu,
Trong đám rừng chữ nghĩa trong nhà, trên kệ, trong phòng
và đầy cả garage.
Thân già bưng lên bưng xuống,
Từng chồng, từng hộp, từng thùng,
Những kiến thức một đời chắt chiu thâu góp.
Không phàn nàn nửa tiếng đau lưng,
Không than thân già mệt nhọc,
Cũng không nói đến chuyện mất thời giờ hay bỏ lở nửa chừng,
Thác rằng không tìm được,
Hỏi và hỏi. Đáp và đáp.
Tháng tháng năm năm
Thân cò lặn lội.

Học trò nhiều, nhiều quá, thế hệ nầy chồng chất thế hệ kia,
Từ những năm bên này vùng xôi đậu học hành chẳng đủ sách đủ bàn,
Từ thế hệ Thăng Long, bây giờ biết bao nhiêu người làm lớn,
Tới những người của Đại Học Văn Khoa phôi thai Pháp mới vừa trao trả
Chẳng chút tiện nghi, thiếu cả thầy, trò.
Đến trường Văn Khoa của Miền Nam cất trên nền khám lớn cũ,
Nơi từng giam cầm những Phan Văn Hùm, Tạ Thu Thâu, Nguyễn An Ninh, Hồ Hữu Tường,
Những đại thụ của tư tưởng và hành động Việt Nam.

Thầy rao giảng kiến thức nhân văn đối chọi lại những sai lầm sắt máu của thời đại nạn ngoại thuộc, xâm lăng, áp bức.
Thầy hiền hòa che khuất những bóng roi gân bò và xiềng xích của quá khứ mất tự do,
đi đâu cũng xin phép và mang theo giấy thuế.
Thầy với những chuyện đi tìm tác giả Trinh Thử rất công phu.
Học trò học hoài mà không sao đủ tài năng bắt chước.
Thầy với bài về Hùng Vương Lạc Vương,
Học trò học hoài mà không sao thuộc.
Kiến thức đầy bồ,
Sách vở đầy kho thầy đọc nghe mê mẫn.

Nhưng.....
Dạy học là chuyện nhỏ
Trao truyền kiến thức chất chồng học trò rồi không biết mình đắc thụ của ai
Ra đời rùng mình là quên hết
Đạo làm người là điều tôi học được ở thầy.
Một Võ Trường Toản, hậu bán thế kỷ hai mươi của phương Nam
Nhân nghĩa lễ trí tín,
Cẩn thận, tương kính, thương người.
Không bằng kiến thức mà bằng nhịp đập của con tim hòa trong đời sống

Học trò đến nhà thầy được chăm lo từng chút.
Miếng ăn giấc ngủ. [Ôi cảm động nào bằng!]
Học trò ở xa, thầy gọi điện thoại dặn dò nên làm thế nầy thế nọ.
Cho khỏi dính tiếng thị phi, cho không mắc vòng kiềm tỏa.
Nên mua thuốc A thuốc B.
Trị đau lưng, nhức mỏi...
Tình thương ẩn tàng trong từng lời dặn, nói.
Ân cần,
Nhắc đi nhắc lại.

Trăm tuổi đầu thầy vẫn như con gà mái xoè đôi cánh rộng ra bảo bọc đàn con,
Những người đầu hai thứ tóc, chẳng có một chút máu thịt liên quan.

Tôi vẫn hằng ngày ước ao.
Được nghe tiếng thầy thật lâu mãi về sau,
Qua đường điện thoại.
Nhắc nhở môn sinh đi vào con đường đại đạo.
Sống ra con người bằng chính gương sáng bản thân.
Võ Trường Toản Miền Nam,
Võ Trường Toản Miền Nam,
Tôi xưng tụng nhưng không bao giờ thầy nhận.
Chỉ cười hiền.

Duyên từ tằng tằng kiếp,
Giờ mới hân hạnh làm đệ tử của thầy.
Cám ơn trăm năm đời.
Cám ơn Võ Trường Toản Miền Nam.

(Texas, 13-11-2004)