Đường về quá khứ


(Ảnh trên Internet)

Một sớm nọ tôi có ý muốn viếng lạicái chợ Cầu Ông Lãnh, nơi mình từng sống ba năm Tiểu học và những năm Trung họcđể tìm về một chút quá khứ tuổi mới lớn. Sau khi lòng vòng trong những con đườngtum húm của khu Chợ Cháy trước đây vốn là khu bán guốc, bán gạo, bán đường đậu,bán thuốc rê, bán nhang đèn…, nhìn chỗ những gian hàng sung túc ngày xưa bây giờbị xẻ thành hai, thành ba căn phòng nhỏ híu cho từng gia đình trú ngụ tôi chắt lưỡi thầm than cho chuyện đời đổi thay tuột dốc.

May quá, thằng bạn xóm giềng gầnchục năm tuổi trẻ của tôi dầu xa cách hằng bốn thập kỷ vẫn còn sống ở đây. Nóphải mất chừng mười phút lục tung ký ức mờ phai mới nhận ra bạn cũ sau khi tôinói xa gần về thời niên thiếu của nó. Nào là nó bị thằng Mẹo đánh bầm mắt, a-mánó phải luộc cả chục hột gà để lăn và ông Bảy, ngoại thằng Ba, phải đốt nhangkhoán bùa hết mấy lần. Nào là có lần nó đi tắm mưa với bạn, vật lộn với tụi bênvựa trái cây và vựa chuối tới tàn cơn mưa, về nhà bị bịnh ban cua hai con mắttrỏm lơ. Nào là bọn trẻ lối xóm tối tối rủ nhau ra đường ‘Bồ-rệt’ chơi đá lontrốn kiếm thì nó phải đứng ngoài coi chừng má thằng nào tới thì báo động vì nóquá cao giò so với tụi tôi cùng lứa. Nào là mấy bữa có hát Tiều ở Chùa Bà thiênhạ người ta đi coi nườm nượp, đông quá trời mà a-má nó hễ thấy nhà thiếu mặtcon Tẻng thì bắt nó đi kiếm vì sợ con nhỏ cặp bè cặp bạn đi coi hát với thằngbán thuốc…

Tôi nói tới đây thì thằng Mắc mởmắt ra thiệt lớn, cặp mắt nó tới bây giờ hơi kéo mây vẫn còn màu xanh ngơ ngáccủa người có trộn chút máu phương Tây, biểu lộ một sự vui mừng tuyệt cùng:

‘Vậy tao nhìn ra được mầy rồi,mầy là thằng S. hồi đó tối tối mầy ngồi bán thuốc l dưới đường trước quán cơm lòngbò của chú Ba Tiều.’

‘Ừ chính thiệt là tao!’

Nhận ra lý lịch nhau rồi chúngtôi trao đổi về kỷ niệm cũ, thằng nào nhớ chuyệngì thì hào hứng kể ra, tranh nói cho hết chuyện như sợ thằng kia kể mất phần. Gầngià rồi mà cảnh đời tuổi thơ của hai đứa hiện về liền xì bốc khiến hai ly càphê đá vợ thằng Mắc đem tới mời nãy giờ tan ra nguội ngắt, mồ hôi ly tuôn nhỏ giọtxuống cái bàn cũ kỹ trước mặt chúng tôi. Vui ớn gì! Chúng tôi v vai nhau thân thiết như những ngày mới lớn, coinhư không có khoảng thờigian diệu vợi mấy mươi năm lướt xẹt qua đời mình.

Vậy mà khi chia tay với thằng Mắcthì lòng tôi buồn rười rượi, bước ra chỗ lấy xe cách có mấy trăm thước mà chưnbước đi xiêu bồng... Nó nói con Tẻng ở Mỹ cũng hơn hai chục năm rồi, có nhàhàng lớn đại ở khu phố Lion miền Bắc Cali mà hình như là không được hạnh phúc,chồng nó nhậu lu bù, gan ruột phổi phèo u nần chẳng kể số gì hết! Buồn không phảivì nghe những chi tiết mình không muốn nghe về người xưa mà vì mấy chữ không được hạnh phúc từ miệng của ngườibạn trẻ thời đăng đẳng xa xưa.

Đường Sàigòn đông như hội, xe gắnmáy chạy loạn xạ như đạn bắn Tết Mậu Thân ở vùng quận Sáu mà tôi thì bất chấp, cứmiên man nghĩ về chuyện xưa. Những cái háy hó khinh b hay những cái nhìn bằng con mắt hình mũi tên diệtthù bao nhiêu lần phóng vô mặt mà tôi thì cứ như người cõi trên hạ xuống trầncoi thế sự để về tấu Ngọc Hoàng. ‘Tao quađó làm công cho vợ chồng nó năm năm mà tụi nó đối xử còn hơn người dưng nước lạnh,bắt làm thêm nhiều giờ mà vẫn trả lương tối thiểu theo tiêu chuẩn ngày làm támtiếng… Tánh tao ưa thương người, thấy mấy thằng Mỹ trắng, Mỹ đen ‘hôm-lết’ ráchrưới đói khổ nên múc đồ ăn cũ ra cho. Ỷ mình làm anh tao không cần hỏi chủ, cólần nó thấy, nó xỉa xói là làm như vậy tụi ‘hôm-lết’ quen thói, kéo tới đôngthì chủ nhà hàng có nước xập tiệm thôi, đồ cũ để o lại bán cũng được vậy! Taoquê với mấy cô bồi bàn kể gì… thiếu điều trốn vô ‘toi-lết’ gục mặt ở trỏng luôn.Buồn tủi quá tao về đây ở lì không thèm qua bển nữa, bỏ mẹ nó không thèm chờ lãnhtiền già. Thêm xốn mắt chuyện nó tính tiền gian lận khách hàng, mỗi người ítthì chừng 2, 3 đồng nhiều thì 1, 2 chục cộng với tiền thuế không bao giờ nạp đủcho chánh phủ. Tao nói hoài là tích tiền thì tổn đức, nó bỏ ngoài tai lại còn chê tao cù lần, nhiếc móc nào là đạo đức cùbơ chẳng lo thân chừng sau nầy già nằm một chỗ than khổ chẳng có thằng cha conmẹ ‘hôm lết’ nào tới trả ơn….

Ờ há! Tôi rười rượi buồn vì mấylời của thằng Mắc về con em nó. Như có một sự ngửa úp hai mặt đồng tiền đối vớitánh tình trước đây và hiện giờ của người con gái tôi từng để ý.

Chạy lòng vòng một đi không biết đi đâu. Tôi quành lại Chùa Bà đườngNguyễn Công Trứ kêu một ly đá chanh của quán trước chùa. Xách cái ghế vô ngồi mộtmình tuốt trong sân, chỗ kế bên hồ nuôi rùa để thả ký ức về thời quá khứ. Sânchùa gần thế kỷ có lẽ, thênh thang phủ lớp gạch Tàu đỏ au phẳng phui và không mộtchút rêu xanh. Nơi đây có một lần duy nhứt tôi và con Tẻng đứng chen chưn nghehát hội.

Chúng tôi không có nhiều kỷ niệmnhưng một hai sự kiện xưa cũng đủ nhói tim khi nhớ về. Chiều hôm đó khi tiệm bánđường đậu của nó dọn hàng đóng cửa xong thì đằng chùa Bà vang dội tiếng ò-e củagánh hát Tiều cúng Bà. Thấy tôi lơn tơn đi tới, con nhỏ nói trỏng: Hát vui lắm.Rồi không rủ rê gì hết, nó đi thẳng về phía có tiếng đờn và tiếng chập chõavang rền. Tôi như bị nam châm thu hút lo đo đi theo. Cũng chẳng nói gì với nhau, đi là đivậy thôi, đứa trước đứa sau. Tới nơi, người chật cứng, hai đứa phải đi xát vônhau. Tôi lần đầu tiên có cảm giác bay hồn về hơi nóng của người trang lứa khácphái. Con nhỏ mê hay làm bộ mê mà mắt chăm bẳm ngó lên sân khấu nghe đào kép Tiềui-ê. Tôi thì chẳng mê ca hát cù lần kiểu nầy, chẳng hiểu gì hết mê sao ni! Nhưng tôi phân tích thái độ của nó, chịu đứngtrước mặt, gần xát đến nỗi truyền thân nhiệt vô bụng tôi, chắc là rồi đây tôiphải chịu nhục thêm nữa về những cái nhìn ác cảm của a-má nó. Bà ta hễ gặp tôilà phóng một tia mắt bén như dao cau vừa khinh khi vừa ghét bỏ rồi ngó qua chỗkhác liền. Nếu có nó ở gần đó thế nào bà ta cũng chưởi nó bằng mấy tràng tiếngTiều khiến con nhỏ chù ụ mặt. Tính trong bụng nầy nọ như vậy tôi nắm một bàntay buông thỏng của nó hồi nào không hay. Thằng Mắc hiện ra kêu em nó về, nóinhỏ với tôi giọng không có gì là mất thiện cảm: ‘A Chệt thì không sao, nhưnga-má không ưa mầy.’

Tôi gần như thn thờ cả tháng vì đi qua lại nhiều lần trước tiệmcủa nó đều không bao giờ thấy mặt, mà cũng chẳng còn thấy nó lượn qua cửa hàngcủa cô tôi để đi qua chợ hàng bông như thông thường.

Biết được tôi mê conTẻng mà bịa-má nó làm kỳ đà cản mũi, thằng Mẹo chọc tôi: Thôi, bỏ qua đi Tám, để tao vô cho, nhà tao giàu hơn nhà mầy nhiều.Tôi tức mình muốn gây sự nhưng thấy bộ dạng dềnh dàng của nó thì nuốt nước miếngnhịn thua.

Tuổi mới lớn cũng dễ quên. Vớilại kỳ thi Tú Tài I trước mắt mới bắt đầu mà những bài Toán Lượng Giác thì khôngphải dễ nuốt, tôi quên lng connhỏ một thời gian dài.

Cho tới sau ngày tôi thi đậuđâu chừng một tháng thì thằng Mắc kêu tôi qua nhà nó chơi. Cũng là chuyện bìnhthường. Bạn mời thì đi. Đường quận Tư, Xóm Bến tàu vô trong thì lầy lội, nhà cửacất sâu trong đất ruộng, đi vô nhà sình dính vô giày ‘san đan’ trĩu nặng nhưdính keo, chẳng khác nào có ai kéo trì xuống. Tôi vô cùng cảm động khi nó hiệnra với cái thau nước kêu tôi rửa cẳng rồi tự tay nó rửa giày tôi đem phơi. Connhỏ nói sau nầy giàu nó sẽ không cất tiền trong nhà mà sẽ đắp đường sạch sẽ chothiên hạ khỏi khổ. Tôi chịu cái lòng từ thiện của nó và nói bây giờ có tiền ítmà Tẻng có cho người nghèo không? Thằng Mắc cướp lời rằng trên đường từ chợ vềlần nào nó cũng cho tiền ba bốn người ăn mày, trong xóm nầy ai cũng biết nó ưabố thí.

Tôi ngó trộm gương mặt nó. Tròntrịa và rực rỡ như tiên nữ. Nó vừa xối nước rửa tay tôi vừa hỏi nho nhỏ: Đẹphơn con Tuyết, cháu ngoại bà bán nhang không?


(Ảnh trên Internet)
Những đứa bán giấy số rượt đuổinhau kéo tôi về thực tại. Chộp ực ly đá chanh nhưng sao thấy nhạt phèo. Quá khứlà ký ức, là đời sống ảo, không hiện hữu. Ngay cả nhớ về quá khứ còn không thể làm được hoàn toàn huống gì đi tìm một chút gì đó mong còn lưu tồn củaquá khứ. Tôi bỏ hẳn ý định khi trở lại Mỹ sẽ lái xe xuống San Jose gặp Tẻng mặc dầu từ thành phố Fresno xuống đó cũng chẳng bao xa. Tôi tưởngtượng ra mình và Tẻng như hai con kiến bò theo xương sống của một loài cá cóxương tua tủa. Tẻng đã rẽ vô một xương rẽ nào đó, rồi gặp ngã rẽ nữa, ngã rẽ nữa…,còn tôi bò tới một nhánh nào khác rồi cũng rẽ và rẽ, và rẽ…. Làm sao hai đứa cóthể gp nhau khi ở trên những nhánhxương khác nhau. Như hai phân tử máu chạy trong mạch của thân thể, khó gặp nhauvô cùng. Gặp nhau thì cả hai đã cũng đổi hình thay dạng quá nhiều, không còn ‘vô vướng bận’ và thanh khiết như ngàytrước…

Tôi nghĩ điều khiến mình rườirượi buồn là vì thâm tâm biết không thể nhảy vô quá khứ để tìm lại những gì thờigian đã làm cho biến mất. Điều làm tôi xiêu bồng là tiếc một lòng nhân hậukhông được phát triển, cũng như cảm thấy bi thương cho người xưa cũ nay đắmchìm trong những tính toán lợi lộc lừa đảo nên sẽ chẳng bao giờ tìm thấy hạnhphúc, trong tâm hồn cũng như trong thực tế.

Tôi hỏi một em bán giấy số có bộmặt thông minh nhứt khi thấy nó cầm tập giấy số xòe rẽ quạt phất phất trước mặtnhư mấy bà xòe bài tứ sắc dùng bài quạt khi quá nực một câu làm em ngơ ngác: Cóvé trúng đường về quá khứ không? Nó trả lời bằng bộ mặt thiểu não của ngườibuôn bán ế ẩm, nãy giờchú ngồi đây lâu quá, con đi qua lại ba vòng mà chú vẫn còn ngồi. Thôi mua chocon mấy tờ đi, biết đâu lại trúng độc đắc.

Thằng nhỏ an ủi để tôi vui lòng mua thôi. Trúngđộc đắc cũng như gặp được di vật mình ưa thích thời quá khứ, khó dàn trời mây! Dễgì!