Phạm An
NKLT: Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, sách vở tại miền Nam phát hành khi trước tuy bị tiêu hủy một cách không thương tiếc nhưng qua thời kỳ “Đổi Mới” đã được tìm thấy từ các tiệm sách cũ và đến bây giờ (2022) trở thành những “cổ vật” của các nhà sưu tập. Tiệm sách trong bài báo dưới đây đã đóng cửa từ năm 2015.
Tấm bảng “Dẹp tiệm bán rẻ”, “Thanh lí giải nghệ” bất ngờ được treo ở tiệm sách cũ của ông Lê Huỳnh Trí (66 tuổi), khiến người Sài Gòn không khỏi tiếc nuối. Do phải trả lại mặt bằng gấp, ông Trí đành bán tháo những quyển sách cũ với giá rẻ bèo.
Đối với những người yêu sách ở Sài Gòn, không ai là không biết đến nhà sách của chú Lê Huỳnh Trí tại địa chỉ 50 Đặng Văn Bi, phường Bình Thọ, Quận Thủ Đức, TP. HCM. Những ngày qua, đột nhiên ông Trí treo những tấm bảng với dòng chữ: “Dẹp tiệm bán rẻ”, “Thanh lí giải nghệ…” khiến nhiều người bất ngờ. Hỏi ra mới biết, ông Trí sắp phải trả lại mặt bằng cho chủ nhà, lại không tìm được nơi khác để bán sách cũ, nên ông ngậm ngùi bán phá giá tất cả các loại sách ở tiệm mình.
Nhiều người là khách hàng quen thuộc của tiệm sách cũ này đã chia sẻ câu chuyện khó khăn của ông lão bán sách lên facebook, kêu gọi mọi người giúp đỡ mua sách ủng hộ ông vượt qua khó khăn hiện tại.
Một lời kêu gọi trên facebook từ người khách thường xuyên ghé tiệm sách của ông Trí. Rất nhiều bình luận cho biết sau khi nắm được thông tin này, họ sẽ ghé qua tiệm để mua sách ủng hộ ông Trí.
Tiệm sách cũ của ông Trí có rất nhiều loại sách khác nhau, kể cả những sách xuất bản từ rất lâu đời, với đầy đủ thể loại từ phục vụ cho trẻ em, đến người già. Ông Trí là người mê sách hơn cả bản thân, vì mê sách mà có lần ông bán cả căn nhà ở Thị Nghè để đầu tư vào sách.
Tuy nhiên, “cái thư viện” nhỏ bé ấy đã bao lần đổi chỗ, từ một ngôi nhà nhỏ tận sâu trong hẻm ở quận 9, bị chuyển đến gần chợ Thủ Đức, rồi ra tận góc nhỏ này. Mỗi lần đổi chỗ là mỗi lần ông Trí phải chật vật gom góp số vốn ít ỏi để đầu tư lại. Góc đường Đặng Văn Bi này, ông trụ được 30 năm, nhưng giờ đây, góc nhỏ của ông cũng bị chủ nhà lấy lại mặt bằng.
Mấy ngày qua, ông đi tìm khắp nơi để chuyển chỗ, nhưng đành bất lực gắn bảng “Dẹp tiệm, bán rẻ” trong xót xa.
Ông nghẹn ngào nói: “Tôi yêu sách lắm, cuộc đời tôi đến nay đã lưu trữ hơn 10 tấn sách, mấy tháng nay tôi đi tìm nhiều nơi, nhưng họ cho thuê đắt quá. Tôi tiếc sách nhưng tôi thương sinh viên nhiều hơn, sách bây giờ đắt lắm. Thế nên mấy ngày nay tôi bán cũng như cho để bọn trẻ trữ lại mà đọc”.
Từ khi biết ông Trí phải “giải nghệ”, rất nhiều người Sài Gòn, từ trẻ đến già, đều đã rủ nhau đến tiệm sách cũ này mua ủng hộ ông. Lê Thị Anh Thư (SV năm 4 Trường Kinh Tế - Luật, Q. Thủ Đức) chia sẻ: “Mình tới tiệm sách chú Trí không biết bao nhiêu lần, 4 năm qua cứ rảnh là mình tới đây, chỗ của chú có rất nhiều sách quý mà những nhà sách khác không có. Nhất là những quyển sách tiếng Anh và tiếng Pháp, chú Trí lại là ông chủ hỏi gì cũng biết cả, chú có lượng kiến thức khổng lồ mà khi ai nói chuyện với chú cũng phải nể, chú là người dễ thương và cực kỳ yêu sách. Giờ chú sắp đóng cửa, mình tranh thủ đến để ủng hộ chú, mấy ngày liên tục ngày nào mình cũng mua, mình sợ người ta mua hết sách mình cần, vì những ngày này chú bán như cho ấy”.
Chỉ còn mấy ngày nữa, tiệm sách của ông Trí chính thức đóng cửa, mọi người đã đến giúp ông “thanh lí” hàng trăm cuốn sách cũ tồn ở tiệm.
Bình thường, tiệm sách của ông Trí tiếp chỉ khoảng 10 lượt người, vì đa số các bạn trẻ đến đây để đọc sách, tìm tài liệu tham khảo, hoặc xin ý kiến của ông chứ ít mua. “Tuy tôi mở tiệm sách nhưng phần lớn vẫn nghĩ nó là một thư viện nhỏ cho mọi người tham khảo, đa số khách hàng của tôi là sinh viên, họ ít tiền nên mới ghé vào xem tài liệu rồi đi, sao mình nỡ đuổi họ. Đối với tôi, kiến thức là để chia sẻ chứ không phải dành cho mua bán, vì sách chứa đựng một giá trị nhân văn mà người viết đưa hết tâm huyết của mình vào đó để truyền lại cho người đọc”, ông Trí chia sẻ.
Ông Trí được mọi người yêu mến gọi vui là “ông chủ biết tuốt”.
Rất nhiều bạn trẻ đến chọn sách. Bạn Đinh Đức Kiên (áo đen, SV năm 1 trường ĐH Tài Chính - Marketing, TP. HCM) chia sẻ: “Nhà mình ở tận Q.7, mình được biết về chú Trí qua các bạn cùng trường, vì thế mình đạp xe từ bên ấy qua ủng hộ chú, mình thấy mình có nhiều nét giống chú, mê sách và rất trân trọng chúng”.
Khách hàng của ông không chỉ riêng gì sinh viên, mà còn có một số lượng người lớn tuổi tìm tới, vì theo họ sách ngày xưa rất ít người bán, chỉ riêng tiệm sách của ông Trí mới đầy đủ từ sách lẻ đến sách bộ. Ông Nguyễn Cang (63 tuổi, Q.9, TP. HCM) cho biết: “Tôi rất thích đọc những cuốn sách văn học trước năm 1975, thời đó các nhà văn viết hay lắm, đọc sách như tìm lại được cả tuổi thơ của mình. Tôi cũng thích sách của các nhà văn Pháp, sách văn học cổ, mà chỉ có nhà sách của anh Trí là có gần như đầy đủ. Đọc sách riết thành ra thân với anh Trí, anh ấy đã do dự rất lâu khi đưa ra quyết định này. Những ngày qua, thấy anh ấy hay trầm ngâm nhìn sách mà thương lắm”.
Ông Cang (63 tuổi) vừa là khách hàng lâu năm, vừa là bạn “đàm đạo” sách ưng ý của ông Trí.
Không chỉ có các bạn trẻ, độc giả lớn tuổi cũng rất quen thuộc với nhà sách này.
Những quyển sách lâu năm với giá vài đồng ngày xưa mà ai cũng muốn có, ông Trí đọc rất nhiều loại sách, nhưng ông thích nhất là sách triết học của tác giả Phạm Công Thiện và Bùi Giáng.
Để có được số lượng sách khổng lồ với hơn 100.000 loại sách, ban đầu ông Trí đã đạp xe rong ruổi khắp nơi để sưu tầm, dần dần tiệm sách của ông đã quen với các chị ve chai, các em học sinh, những người muốn bán đi các loại sách đã đọc… Tuy ông biết sách nào là loại quý, sách nào là loại thường nhưng chưa bao giờ ông bán ép giá.
Chị Nguyễn Thanh Xuân (một người bán ve chai) chia sẻ: “Có hôm tôi bán cho chú ấy, nhìn thấy cuốn sách chú mừng lắm, cười hoài, và cứ nắm chặt trong tay, chú nói quý lắm, quý lắm, thấy chú vui mà mình cũng ngồi cười, rồi chú trả tiền rất nhiều. Tôi không biết chữ, chưa từng biết đi học là gì nhưng nghe tin chú đóng cửa tiệm, thấy buồn lắm”.
Bạn Hà Đình Nhân (SV năm 1, ĐH Sư Phạm TP. HCM) với chồng sách trên tay vui vẻ: “Hôm nay mình chọn được 25 quyển bao gồm sách tiếng Pháp, tài liệu học tập, truyện tranh để giải trí. Thường mình hay đến đây mua lắm, vì gần đây cũng có vài nhà sách cũ nhưng chỗ chú Trí là bán rẻ nhất, và đầy đủ sách mình cần, chú thương sinh viên lắm, có hôm mình không đủ tiền thì chú cho đọc miễn phí. Hôm nay chú bán cho mình mỗi quyển chỉ 4.000 đồng, rẻ hơn mọi ngày rất nhiều nhưng mình không cảm thấy vui vì vài ngày nữa thôi, mình đã mất một chỗ đọc sách quý giá rồi”.
Khách hàng của ông không chỉ riêng gì sinh viên, mà còn có một số lượng người lớn tuổi tìm tới, vì theo họ sách ngày xưa rất ít người bán, chỉ riêng tiệm sách của ông Trí mới đầy đủ từ sách lẻ đến sách bộ. Ông Nguyễn Cang (63 tuổi, Q.9, TP. HCM) cho biết: “Tôi rất thích đọc những cuốn sách văn học trước năm 1975, thời đó các nhà văn viết hay lắm, đọc sách như tìm lại được cả tuổi thơ của mình. Tôi cũng thích sách của các nhà văn Pháp, sách văn học cổ, mà chỉ có nhà sách của anh Trí là có gần như đầy đủ. Đọc sách riết thành ra thân với anh Trí, anh ấy đã do dự rất lâu khi đưa ra quyết định này. Những ngày qua, thấy anh ấy hay trầm ngâm nhìn sách mà thương lắm”.
Bạn Hà Đình Nhân là một trong những khách hàng quen thuộc tại tiệm sách.
Đứng trước tiệm sách cũ, nhìn những vị khách hàng cuối cùng đang mỉm cười chọn lựa những quyển sách cũ, ông Trí nghẹn ngào: “Tôi muốn gửi lời cảm ơn tới những người thích đọc sách đã đến và ủng hộ mình, tôi biết mấy ngày qua, phần vì họ cần sách thì ít, phần giúp đỡ tôi thì nhiều. Tuy nhiên, tôi muốn nhắn gửi đến khách hàng của mình rằng, nếu thương tôi thì xin hãy trân trọng những quyển sách đó, vì chúng là cả cuộc sống đối với tôi, tôi bán rẻ lại cũng như muốn mọi người giữ chúng, yêu thương chúng giùm cho mình. Khoảng một tuần nữa thôi tất cả nơi đây chỉ còn kỷ niệm, thế nên tình cảm của mọi người giành cho tôi, tôi xin ghi nhận. Tôi cảm ơn mọi người rất nhiều!”.
